გენოციდი

"genos" რასა, ჯიში
"cide" მოკვლა

  

 1945 წლის ნიურბერგის პროცესზე გენოციდი განმარტებულია, როგორც „სამოქალაქო მოსახლეობის რასობრივი, ან ეროვნული ჯგუფების წინასწარგამიზნული და სისტემატური მოსპობა ერების და ხალხების გარკვეული რასების, ან ფენების, რასობრივი და რელიგიური ჯგუფების განადგურების მიზნით...” ომისგან განსხვავებით, სადაც ერთმანეთს ორგანიზებული შეიარაღებული ჯარისკაცები ებრძვიან, გენოციდი ცალმხრივი მასობრივი მკვლელობაა, რომელშიც სახელმწიფო, ან სხვა ჭარბი ძალა შეგნებულად ანადგურებს ეროვნული, ეთნიკური, ან რელიგიური ერთობის უმეტეს ნაწილს, მაშინ, როდესაც მათდამი კუთვნილებას აღმსრულებელი თავად განსაზღვრავს. გამონაკლისს შეადგეს ომის მსხვერპლი - სამხედრო და სამოქალაქო მოსახლეობა, გარდა დანებებულებისა, რომელთაც არ გააჩნიათ მოწინააღმდეგისათვის ორგანიზებული წინააღმდეგობის გასაწევად საკმარისი სამხედრო ძალა.

  გენოციდის ცნება არ შეიცავს საჰაერო დაბომბვის შედეგად სამოქალაქო მოსახლეობის მსხვერპლს. ეს ტერმინი ზოგჯერ იმ შემთხვევებშიც გამოიყენება, როცა შერწყმულია გენოციდისა და ეთნოციდის ელემენტები. ამ დროს განზრახული არაა მთელი ჯგუფის განადგურება, მაგრამ საკუთარი კულტურული თავისებურებებით გამორჩეული ამ ჯგუფის, როგორც ერთობის, გაქრობა სასურველი და სასარგებლო იქნებოდა აგრესორის აზრით. ამ შემთხვევებში ჯგუფის ნაწილს ანადგურებენ, რათა აიძულონ დარჩენილნი დაივიწყონ საკუთარი კუთვნილება ან შეწყვიტონ წინააღმდეგობა, ან ორივე ერთად. იქ, სადაც მიზანს მოსახლეობის საკუთარი ტერიტორიიდან განდევნა შეადგენს, იყენებენ ტერმინს „ეთნიკური წმენდა”. 

თუ მოსახლეობის დევნა გამოწვეულია პოლიტიკური მიზეზებით, იყენებენ ტერმინს “პოლიტიციდი”. როდესაც განადგურებული მოსახლეობის რაოდენობა არ შეადგენს მის უმრავლესობას, გამოიყენება ტერმინი „გენოციდური ხოცვა-ჟლეტა”. ეს კომპლექსური ცნებაა და იურისტებს უჭირთ რაოდენობრივი სხვაობის დადგენა ხოცვა-ჟლეტისა და გ-ის ცნებების განსასხვავებლად. საერთაშორისო სამართლის მიხედვით გენოციდი დანაშაულია.

  გენოციდის თავიდან აცილებისა და მისთვის სასჯელის ჟენევის კონვენცია (1948) განსაზღვრავს გ-ს, როგორც ერთ-ერთ ქვემოთ ჩამოთვლილ ქმედებათაგანს, რომლის მიზანია მთლიანად, ან ნაწილობრივ გაანადგუროს, როგორც ასეთი, რომელიმე ნაციონალური, ეთნიკური, რასობრივი, ან რელიგიური ჯგუფი. ეს ქმედებებია: 1. ასეთი ჯგუფის წევრების მკვლელობა; 2. ამ ჯგუფის წევრებისათვის სხეულის სერიოზული დაზიანებების მიყენება და ფსიქიკური მოშლილობების გამოწვევა; 3. რომელიმე ჯგუფისათვის შეგნებულად ისეთი ცხოვრების პირობების შექმნა, რომლებიც გამიზნულია ამ ჯგუფის მთლიანი, ან ნაწილობრივი ფიზიკური განადგურებისათვის; 4. ზომები, რომელთა მიზანია შობადობის მოსპობა ამ ჯგუფებში; 5. ბავშვების ძალადობრივი გადაცემა ერთი ჯგუფიდან მეორეში.

  საყოველთაოდაა აღიარებული, რომ სახელმწიფოს მიერ საკუთარ ტერიტორიაზე თავისი მოსახლეობის მიმართ განხორციელებული გენოციდი არის არა მხოლოდ ამ ქვეყნის იურისდიქციის, არამედ საერთაშორისო თანამეგობრობის ჩარევის საფუძველიც. გენოციდის შემთხვევაში ნებისმიერ სახელმწიფოს, რომელმაც მოახდინა ზემოთ აღნიშნული კონვენციის რატიფიკაცია, შეუძლია მიმართოს გაეროს შესაბამის ინსტიტუტებს ჩარევის თხოვნით. მიუხედავად იმისა, რომ კონვენცია საყოველთაოდაა აღიარებული გაეროს წევრი ქვეყნების მიერ, მისი ეფექტურობა მინიმალურია. საერთაშორისო სისხლის სამართლის სასამართლოს შექმნამდე კონვენციის მოქმედება მუდამ შეზღუდული იქნება.

წყარო

რუანდის გენოციდი

  რუანდას გენოციდი გახლავთ XX საუკუნის ერთ-ერთი ყველაზე სისხლიანი გენოციდი. 1994 წლის 6 აპრილიდან იმავე წლის ივლისის შუა რიცხვებამდე ერთმანეთს ებრძოდნენ ტუტსისა და ჰუტუს ტომები. 100 დღის განმავლობაში 800, 000-დან 1, 071, 000-მდე ადამიანი დაიღუპა. ხოცვა-ჟლეტის დროს ზოგმა ეკლესიებს შეაფარა თავი, ზოგმა კი მურამბის ტექნიკურ სკოლას (დაახლოებით 65 000-მა ადამიანმა). მათ იმედი ჰქონდათ, რომ იქ მყოფი ფრანგი ჯარისკაცები დაიცავდნენ, მაგრამ მათ 5 დღის შემდეგ დატოვეს სკოლა, რასაც ჰუტუს ტომელების თავდასხმა მოჰყვა. 45 000-მდე ტუტსელი იქვე დახოცეს მაჩეტეთი, გაქცეულებიდან კი თითქმის ყველა ან გზაში მოკლეს, ან 1-2 დღის შემდგომ, როცა ადგილობრივ ეკლესიებში შესვლას ცდილობდნენ.

ეს გენოციდი ჰუტუს ტომელებმა მოუწყვეს თავისსავე თანამემამულეებს, ტუტსის ეთნიკურ ჯგუფს და ზომიერად განწყობილ ჰუტებს. ისტორიაში რუანდის გენოციდი შევიდა არა მხოლოდ როგორც ასეთ ხანმოკლე პერიოდში მოკლული ადამიანების რიცხვის. არამედ გაეროს და დასავლეთის არადეკვატუს და დაგვიანებულ პასუხის გამო. მიუხედავად იმისა რომ წინასწარ იყო ცნობილი რომ ხოცვა-ჟლეტა დაგეგმილი იყო, არც ერთ სახელმწიფოს ამის წინააღმდეგ არც პროტესტი გამოუთქვამს და არც რაიმე ზომები მიუღია, რასაც ფატალური შედეგი მოჰყვა.

  მურამბის ტექნიკური სკოლა, ასევე ცნობილი როგორც რუანდის გენოციდის მემორიალის ცენტრი, მდებარეობს სამხრეთ რუანდაში და 1994 წელს მომხდარი გენოციდის ეპიცენტრი იყო. ამ ადგილას დახოცილთა ძვლები და მუმიფიცირებული სხეულები ინახება, რომელთა რაოდენობაც საკმაოდ მასშტაბურია.ამ ტრაგედიასთან დაკავშირებით გადაღებულია ფილმიც სახელწოდებოთ- "shooting dogs"

წყარო

ებრაელთა გენოციდი "ხოლოკოსტ"

 evropeli ebraelebis genocidi-romelsac bevri mecnieri da sxvebi moixsenieben rogor ubralod “xolokost”-“aris,albaT,erTerTi genocidis faqti romelzec yvelas smenia”.

 1941 da 1945 wlebSi,xuTidan eqvs milionamde ebraeli iyvnen moklulni nacisturi reJimis mier,maTi momxre da germanelebis mier okupirebul teritoriebze.Tumca,miuxedavad genocidisa intensivobisa,mis Sesaxeb informirebuloba bolo aTwleulis ganmavlobaSi iyo Sors gansazRvrulobisgan.meore msoflio omma Seiwira 50 milioni adamiani mTlianad,da germanelebis damarcxebis Semdeg dasavlelma liderebma da sazogadoebam saerTod uaryves mieniWebinaT aqtualoba ebraul katastrofas.mxolod iesraelis dapyrobis Semdeg adolf reixmanis,hanna arendis cnobili frazis “borotebis banaluroba” da ierusalimSi 1961 wels sasamarTlos Semdeg ,ebraelTa katastrofa iwyebs gamyarebas rogorc pardigmaturi genocidi kacobriobis istoriaSi.dResac mecnieri ieguda baueris SefasebiT,xolokostis gavlena izrdeba ar mcirdeba”.

 es gavlena gamoixateba mraval diskusiebSi xolokostis Sesaxeb.kiTxvebi aris Semdegi saxis:rogor SeiZleboda sistematiur mkvlelobebs milionobiT daucveli adamianisa mohyoloda erTerTi yvelaze ganviTarebuli da civilizebuli dasavluri saxelmwifos Seqmna?rogor iyo centraluri figura adolf hitleri genezissa da kavSirSi sasaklaoebTan?ra monawileobas iRebdnen “Cveulebrivi adamianebi” da “Cveulebrivi germanelebi”  kompaniis ganadgurebaSi?rogori iyo masiuri evropuli winaaRmdegoba?rogori iyo mokavSireebis roli (didi britaneTis,safrangeTis,sabWoTa kavSiris da SeerTebuli Statebis) manamde da meore msoflio omis dros,nacistebisgan ebraelebis ganadgurebis sakiTxSi?da ra kavSiri aris ebraelTa xolokostsa da omis Semdgom israels Soris?am TavSi ganixileba es kiTxvebi,aseve debatebi xolokostis savaraudo unikalurobaze.

me-19 saukunis dasasrulamde ebraelebi iyvnen calsaxad evropul ierarqiasTan stigmatizaciaSi,xSirad stereotipuli motivebis meSveobiT,zog SemTxvevebSi dResac ki.Suasaukunovani qristianoba,Sedgeboda msoflio moraluri wyobas moklebuli ebraelebisgan.iesos uaryofiT maT TiTqos mokles ieso,ebraelebi idgnen radikalur opoziciaSi aRiarebdnen ra sxva Sexedulebas sayovelTaod aRiarebuli koncefciis “RmerTi da kaci” sawinaaRmdegod,ciliswamebiTa da upativcemulobiT yvelaferis mimarT rac wmindaa.am TvalsazrisiT ebraelebi movidnen rom ganasaxieron da gaavrcelon didi boroteba.

ebraelebi-gansakuTrebit ki ebraeli mamakacebi arain rogorc “fesvebidan moglejili,problemuri,braziani,zantebi”.

 kaTolikuri eklesia,mogvianebiT ki protestantuli filialebi daarsebulia antisemiti martin luTeris mier,abralebda ebraelebs rogorc “mwyurvalebs sikvdilis da damRupvelebs mTeli qristianuli msoflios”.

yvelaze primitiuli da Zlieri miTi iyo egredwodebuli “ebraelebis sisxlis devna bevri qristianuli rejimis da mosaxleobis mier.Suasaukunovan xelnawerebSi aris bevri naxatebi ebraelebis dawvis siujetiT 1349 w-s. sasjelis saxiT,imisaTvis rom,TiTqos ebraelebi Sekrulni arian demonur ZalebTan rom moitanon Savi sikvdili (Wiri ), evropuli qveynebis sanapiroebTan.

 erTi mxriv ebraelebi ganixilebodnen rogorc mtrebi Tanamedroveobis.moqceulni kulturuli getos qveS,romlebic veRar SeZleben namdvilad iyvnen nawili eris-saxelmwifosi,romelic swrafad gaxdeba Tanamedroveobis sayrdeni nawili.meores mxriv ebraelebi ganixilebodnen rogorc saSiSi agantebi Tanamedroveobis:rogorc ZiriTadi moTamaSeebi represiuli ekonomikuri institutebis ,rogorc qalaqis,kosmopolitiuri elementebi,romlebic emuqrebian erTianobas da xalxis TviTmyofadobas.

araswori iqneboda warmogvedgina evropuli istoria rogorc erTi grZeli kompania romelic eweoda ebraelTa diskriminacias.mravali saukunis ganmavlobaSi ebraelebi iyvnen iset periodSi roca iyvnen srul simSvideSi da ayvavebaSi ebrauli religiuri cxovrebis.”

 isini ufro Candnen da afasebdnen muslimanur espaneTSi,amas garda nacionalismis ideologia misdevsliberalur motivs amerikis SeerTebuli Statebis magaliTze.is ebraelebi,romlebiv iRvwodnen TavianTi sociumis  integraciisaken,miaRweven mizans.me 19- saukunis dasasrulis da me-20 saukunis dasawyisi ganixileba rogorc oqros weli ebraelebisaTvis safrangeTSi,did britaneTSi da germaniSi,aseve 2 milion naxevramde ebraeli gaeqca rejims mefis ruseTSi.

წყარო

სომხეთის გენოციდი

  ანა­ტო­ლი­ის ეთ­ნი­კუ­რი სომ­ხე­ბის გა­ნად­გუ­რე­ბი­სა და მა­თი სი­რი­ის უდაბ­ნო­ში დე­პორ­ტა­ცი­ის სა­კით­ხი უკა­ნას­კნე­ლი ორი კვი­რის გან­მავ­ლო­ბა­ში ორი ქვეყ­ნის სა­კა­ნონ­მდებ­ლო ორ­გა­ნომ გა­ნი­ხი­ლა. 11 მარტს შვე­დე­თის პარ­ლა­მენ­ტმა პირ­ვე­ლი მსოფ­ლიო ომის დროს ოტო­მა­ნი თურ­ქე­ბის მი­ერ სომ­ხე­ბის დე­პორ­ტა­ცია და მა­სობ­რი­ვი მკვლე­ლო­ბე­ბი „გე­ნო­ცი­დად” აღი­ა­რა - 131 ხმით 130-ის წი­ნა­აღ­მდეგ.

  ერ­თი კვი­რით ად­რე კი აშშ-ს კონ­გრე­სის სა­გა­რეო ურ­თი­ერ­თო­ბა­თა კო­მი­ტეტ­მა, ასე­ვე ერ­თი ხმის სხვა­ო­ბით, მი­ი­ღო არა­სა­ვალ­დე­ბუ­ლო რე­ზო­ლუ­ცია, რომ­ლის მი­ხედ­ვი­თაც ოტო­მა­ნი თურ­ქე­ბის ქმე­დე­ბე­ბი კვა­ლი­ფი­ცი­რე­ბუ­ლია „გე­ნო­ცი­დად”. თურ­ქეთ­მა ორი­ვე ქვეყ­ნის დე­და­ქა­ლა­ქი­დან გა­მო­იწ­ვია ელ­ჩე­ბი, კონ­სულ­ტა­ცი­ე­ბის სა­ბა­ბით.

 უკ­ვე წლე­ბია თურ­ქუ­ლი დიპ­ლო­მა­ტი­ის უმ­თავ­რე­სი ამო­ცა­ნაა სომ­ხე­ბის გე­ნო­ცი­დის აღი­ა­რე­ბის წი­ნა­აღ­მდეგ სა­ერ­თა­შო­რი­სო ას­პა­რეზ­ზე ბრძო­ლა. სა­ხელ­მწი­ფო აღი­ა­რებს ეთ­ნი­კუ­რი სომ­ხე­ბის მა­სობ­რივ მკვლე­ლო­ბებს, თუმ­ცა და­ვობს, რომ მკვლე­ლო­ბე­ბი და სომ­ხე­ბის დე­პორ­ტა­ცია სა­მო­ქა­ლა­ქო ომის შე­დე­გი იყო და არა ეთ­ნი­კუ­რი უმ­ცი­რე­სო­ბის „სრუ­ლი­ად ან ნა­წი­ლობ­რივ გა­ნად­გუ­რე­ბის მი­ზან­მი­მარ­თუ­ლი პო­ლი­ტი­კა” (გე­ნო­ცი­დის დე­ფი­ნი­ცია). „სომ­ხე­ბი თა­ვი­ან­თი იდენ­ტო­ბის სა­ფუძ­ველს გე­ნო­ცი­დის სა­კით­ხებ­ში უფ­რო ხე­და­ვენ, ვიდ­რე სომ­ხურ კულ­ტუ­რა­ში, სამ­შობ­ლო­ში ან ის­ტო­რი­ა­ში...” - ამ­ბობს სომ­ხუ­რი ის­ტო­რი­ის მკვლე­ვა­რი, ჩი­კა­გოს უნი­ვერ­სი­ტე­ტის პრო­ფე­სო­რი რო­ნალდ გრი­გორ სა­ნი.

  სომ­ხე­ბის­თვის ოტო­მა­ნი თურ­ქე­ბის მი­ერ გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბუ­ლი გე­ნო­ცი­დი ეროვ­ნუ­ლი თვით­შეგ­ნე­ბის ნა­წი­ლია. ისი­ნი მი­იჩ­ნე­ვენ, რომ XX სა­უ­კუ­ნე­ში პირ­ვე­ლად, გე­ნო­ცი­დის და­ნა­შა­უ­ლი სწო­რედ სომ­ხე­ბის წი­ნა­აღ­მდეგ გან­ხორ­ცი­ელ­და.თურ­ქე­თი სომ­ხუ­რი დი­ას­პო­რის ფუ­ლა­დი თუ ადა­მი­ა­ნუ­რი რე­სურ­სე­ბის „მსხვერ­პლად” მი­იჩ­ნევს თავს. ზბიგ­ნევ ბჟე­ზინ­სკი ნაშ­რომ­ში „სა­ში­ში გა­მო­ნაკ­ლი­სი” აშშ-ში ყვე­ლა­ზე გავ­ლე­ნი­ან ეთ­ნო­ლო­ბის­ტურ ჯგუ­ფე­ბად ასა­ხე­ლებს: ებ­რა­ელ ამე­რი­კე­ლებს, კუ­ბელ ამე­რი­კე­ლებ­სა და სო­მეხ ამე­რი­კე­ლებს. მარ­თლაც, უკ­ვე წლე­ბია „ამე­რი­კე­ლი სომ­ხე­ბის პო­ლი­ტი­კუ­რი ქმე­დე­ბის კო­მი­ტე­ტი” (AAPAC) და „ამე­რი­კა­ში სომ­ხე­ბის ეროვ­ნუ­ლი კო­მი­ტე­ტი” (ANCA) ზე­წო­ლას ახ­დე­ნენ აშშ-ს კონ­გრეს­ზე. მა­გა­ლი­თად, სომ­ხე­თი, ყო­ველ­წლი­უ­რად, ერთ სულ მო­სახ­ლე­ზე აშშ-ს სა­ერ­თა­შო­რი­სო გან­ვი­თა­რე­ბის ფონ­დე­ბი­დან გა­ცი­ლე­ბით მეტ დახ­მა­რე­ბას იღებს, ვიდ­რე სხვა გან­ვი­თა­რე­ბა­დი ქვეყ­ნე­ბი (ჯამ­ში 90 მი­ლი­ონ აშშ დო­ლა­რამ­დე). გარ­და ამი­სა, სომ­ხუ­რი დი­ას­პო­რის შუ­ამ­დგომ­ლო­ბით­ვე, აშშ-ს კონ­გრე­სი გა­ნაგ­რძობს „თა­ვი­სუფ­ლე­ბის მხარ­და­ჭე­რის აქ­ტის” (Freedom Support Act) 907-ე მუხ­ლის გავ­რცე­ლე­ბას აზერ­ბა­ი­ჯან­ზე. შე­დე­გად, აშშ-ს მთავ­რო­ბას ეკ­რძა­ლე­ბა ნე­ბის­მი­ე­რი სა­ხით პირ­და­პი­რი დახ­მა­რე­ბის გა­წე­ვა აზერ­ბა­ი­ჯა­ნის მთავ­რო­ბის­თვის.

  ამის მი­უ­ხე­და­ვად სომ­ხუ­რი ეთ­ნი­კუ­რი ლო­ბი „ყოვ­ლის­შემ­ძლე” ნამ­დვი­ლად არ არის. ლო­ბის­ტუ­რი ჯგუ­ფე­ბი, ზო­გა­დად, კონ­კუ­რენ­ტულ გა­რე­მო­ში მოქ­მე­დე­ბენ. ხში­რად, გარ­კვე­უ­ლი მიზ­ნე­ბის მი­საღ­წე­ვად, ისი­ნი ერ­თმა­ნეთს ურიგ­დე­ბი­ან ან კა­ნონ­მდებ­ლე­ბის ხმე­ბით ვაჭ­რო­ბენ. გა­და­ჭარ­ბე­ბუ­ლი წარ­მოდ­გე­ნე­ბი ლო­ბის­ტუ­რი ჯგუ­ფე­ბის შე­სა­ხებ მხო­ლოდ შეთ­ქმუ­ლე­ბის თე­ო­რი­ე­ბის მომ­ხრე­ებს აწუ­ხებთ. ამ ჯგუ­ფე­ბის გავ­ლე­ნა, მეტ­წი­ლად, და­მო­კი­დე­ბუ­ლია ქვეყ­ნის სტრა­ტე­გი­ულ ინ­ტე­რე­სებ­ზე, პო­ლი­ტი­კურ წრე­ებ­ზე, მათ იდე­ო­ლო­გებ­ზე, სა­ზო­გა­დო­ე­ბის ღი­რე­ბუ­ლე­ბებ­ზე და არა ზე­წო­ლის მას­შტაბ­ზე. მა­გა­ლი­თად, 2001 წელს აშშ-ს კონ­გრეს­მა შე­ი­ტა­ნა ცვლი­ლე­ბე­ბი „თა­ვი­სუფ­ლე­ბის მხარ­და­ჭე­რის აქ­ტში” და აშშ-ს პრე­ზი­დენტს აზერ­ბა­ი­ჯა­ნის წი­ნა­აღ­მდეგ 907-ე მუხ­ლის გა­მო­ყე­ნე­ბა­ზე უა­რის თქმის სა­შუ­ა­ლე­ბა მის­ცა.

  ცვლი­ლე­ბა გან­პი­რო­ბე­ბუ­ლი იყო გლო­ბა­ლურ ან­ტი­ტე­რო­რის­ტულ კამ­პა­ნი­ა­ში აზერ­ბა­ი­ჯა­ნის ჩარ­თვის სურ­ვი­ლით, რაც 2001 წელს აშშ-ს უსაფ­რთხო­ე­ბის სტრა­ტე­გი­ის მნიშ­ვნე­ლო­ვან კომ­პო­ნენტს შე­ად­გენ­და. პრე­ზი­დენ­ტმა ბუშ­მა ოთ­ხჯერ გა­მო­ი­ყე­ნა ეს უფ­ლე­ბა. სომ­ხუ­რი ლო­ბი ასე­ვე უძ­ლუ­რი აღ­მოჩ­ნდა გა­ე­ტა­ნა გე­ნო­ცი­დის აღი­ა­რე­ბის რე­ზო­ლუ­ცია აშშ-ს წარ­მო­მად­გე­ნელ­თა პა­ლა­ტის სხდო­მა­ზე. აშშ-ს კონ­გრე­სის სა­გა­რეო ურ­თი­ერ­თო­ბა­თა კო­მი­ტეტ­მა სამ­ჯერ უკ­ვე მი­ი­ღო არა­სა­ვალ­დე­ბუ­ლო რე­ზო­ლუ­ცია 1915 წლის მოვ­ლე­ნე­ბის „გე­ნო­ცი­დად” აღი­ა­რე­ბის შე­სა­ხებ (1975, 1984 და 2007 წლებ­ში), თუმ­ცა, პრე­ზი­დენ­ტე­ბი ბუ­ში და კლინ­ტო­ნი ღი­ად უპი­რის­პირ­დე­ბოდ­ნენ კონ­გრე­სის ამ ინი­ცი­ა­ტი­ვებს. პრე­ზი­დენტ ბუ­შის ად­მი­ნის­ტრა­ცი­ამ უკა­ნას­კნე­ლად 2007 წელს დაბ­ლო­კა დო­კუ­მენ­ტის გან­ხილ­ვა წარ­მო­მად­გე­ნელ­თა პა­ლა­ტა­ში.
წყარო

ოსეთის გენოციდი

ქართველების მიერ ოსების გენოციდის საკითხზე საქართველოში საფრანგეთის ელჩის ერიკ ფურნიეს განცხადება იმაზე მეტად გახმაურდა, ვიდრე მოსალოდნელი იყო. ქართული მედიისა და საექსპერტო წრეების შემდეგ ელჩის განცხადებას ე.წ. სამხრეთ ოსეთიდანაც გამოეხმაურნენ. თუ ქართველ საზოგადოებაში ფურნიეს განცხადება დაგმეს, „სამხრეთ ოსეთის“ წარმომადგენლებმა დიპლომატის ნათქვამი უტყუარად და მათ მიერ არაერთხელ თქმული „სიმართლის“ დადასტურებად გამოაცხადეს.

ისტორიის თემაზე დიპლომატის არადიპლომატიურად მოყოლილი ამბის ისტორია ასე დაიწყო: ჟურნალ „თბილისელებში“  ერიკ ფურნიეს ინტერვიუ გამოქვეყნდა, რომელშიც ჟურნალისტის ერთ-ერთი კითხვა 2008 წლის აგვისტოს ომზე საფრანგეთის პასუხისმგებლობის საკითხს ეხებოდა.

ინტერვიუში ელჩმა „გამაღიზიანებელ კითხვას“  „ემოციური“ პასუხი  წერილობით გასცა: „ვინ წამოიწყო ომი? პირველმა ვინ ისროლა ცხინვალის მიმართულებით? თქვენ ვერ შეძლებთ ისტორიის ხელახლა დაწერას და პასუხისმგებლობის ძებნას სხვაგან და არა იქ, სადაც ის არის. ამასთან დაკავშირებით, თუ ცოტა შორს მოძებნით, ახსნა-განმარტება უნდა მოსთხოვოთ მენშევიკურ რესპუბლიკას, რომელმაც 1921 წელს ოსეთის მოსახლეობა გაჟლიტა (4 000 დაღუპული, 25 000 ლტოლვილი), და არა საფრანგეთს ან სხვა სახელმწიფოებს“.

ერიკ ფურნიემ მოგვიანებით, ტელეკომპანია „მაესტროს“ გადაცემაში განმარტა, რომ ჟურნალისტის კითხვამ გააღიზიანა და პროვოკაციული პასუხის გაცემის გუნებაზე დადგა. თუმცა, იქვე აღნიშნა:  რაც წარსულში მოხდა, უნდა დავივიწყოთ, თორემ ერთმანეთზე გასაბრაზებელ ფაქტებს ისტორიაში აუცილებლად ვიპოვითო. ანუ ელჩმა „ოსების გენოციდზე“ ნათქვამი არ უარყო, უბრალოდ, მხარეებს მისი დავიწყებისკენ მოუწოდა.

„ტრიბუნა.ge“-მ ელჩის მიერ ციფრებით აღწერილი „ოსური გენოციდის“ საკითხის კვლევა ისტორიკოსებთან გასაუბრებითა  და ისტორიული წყაროების მეშვეობით სცადა.

  გრიფით საიდუმლო და უნიკალური მასალები

ისტორიკოსმა შოთა ვადაჭკორიამ ახლახან დაასრულა შესაბამისი 1917-25 წლებში ქართულ-ოსური ურთიერთობების საკითხის კვლევა და როგორც ჩვენთან საუბარში აღნიშნა ამ პერიოდის მოვლენების აქამდე უცნობი ასპექტები დეტალურად და კვალიფიციურად შეისწავლა.

„საკითხზე მუშაობის დროს გავეცანი იმ პერიოდის პრესას, უნიკალურ საარქივო დოკუმენტებს… გრიფით საიდუმლო მასალებს. მაგრამ ამ მასალებს გრიფი რომ ადევთ, არ მაქვს უფლება ზუსტად მივუთითო.

ოსი ისტორიკოსები კი ქართველთა მიერ მათი გენოციდის საკითხზე საუბრისას იყენებენ ე.წ.  „ინალიფას“ მეთოდს, როცა ამბობენ ბებიებისგან ვიცით, რომ ოსები ცხინვალის რეგიონის მკვიდრი მოსახლეობა ვართო.  ოსმა  ბოლშევიკებმა საგანგებოდ შექმნეს ყალბი დოკუმენტები და დღეს ამითაც მანიპულირებენ“,- აცხადებს შოთა ვადაჭკორია.

თავად კი ამბობს, რომ სხვა სანდო  წყაროებთან ერთად  გასაბჭოებული საქართველოს ხელისუფლების შინაგან საქმეთა სახალხო კომისარიატის მიერ შექმნილი კომისიის დასკვნას და მათ მიერ მოპოვებულ დოკუმენტებს ეყრდნობა, რომლებიც საქართველოს მენშევიკური მთავრობის მხარდამჭერ ანუ მიკერძოებულ მასალად ნამდვილად ვერ ჩაითვლება.
წყარო

ამერიკის გენოციდი

 adre “xolokosti”-is /“genocidi”-s jurnalis proeqtis,”Semwynareblobis dasasrulis”, mTavari mimarTuleba iyo genocidi,romelebic moxda istoriaSi da SeerTebuli Statebis sazRvrebs gareT.miuxeddavad amisa,rac Cven ar unda daviviwyoT aris is,rom aborigeni amerikelebis masobrivi mkvleloba moxda TviTon amerikaSi da ara sxva romelime kontinentze.

jamSi miviReT is rom,fanatizmi da rasobrivi diskriminacia jer isev arsebobs Cvens realobaSi.

“1492 wels kolumbma gadacura lurji zRva”…da mas hqonda pirveli kontaqti “idielebTan.aborigeni amerikelebisTvis,msoflio 1492 wlis Semdeg aRar iqneba igive rac adre iyo maTTvis.es TariRi aris dasawyisi im didi gzis,saidanac daiwyo devna da genocidi aborigeni amerikelebis.

“yvelaze Tavmdabluri SefasebiT,SeerTebuli Statebis mosaxleobis raodenoba,evropelebTan kontaqtamde iyo ufro meti vidre 12 milioni.oTxi saukunis Semdeg ki es ricxvi Semcirda 95%-iT 237 aTasamde.

 1493 wels,roca kolumbi dabrunda haitize,man swrafad gaatara monobis politika da masobrivi devna TAINO-s mosaxleobis.sami wlis ganmavlobaSi daiRupa xuTi milioni adamiani.las kasasi,kolumbis drois istorikosi,wers mravali saxis saSinelebaze,romlebic espanelma kolonistebma miayenes mosaxleobas:saxalxod Camokidebdnen,maT Svilebs glejdnen nawilebad da iyenebdnen ZaRlebis sakvebad da mravali sxva sisastike.las-kasasis naSromebi xSirad amoRebulia amerikuli popularuli wignebis siidan,radgan kolumbi iTvleba gmirad,dResac ki.

masobrivi mkvlelobebi ar wydeboda, mas Semdegac rac kolumbi gaemgzavra iqedan.evropuli koloniebis gafarToebas mohyva analogiuri genocidis faqtebi.”indielTa ganadgureba” es politika iqna moyvanili ZalaSi,raTa gaewmindaT miwa TeTri moaxleobisTvis.ganadgurebis gegma moicavda iseT meTodebs rogoricaa mosaxleobis daxocva jariskacebis mier da aseve biologiuri iaraRiT.maRali iyo sikvdilianoba iZulebiTi gadasaxlebis meTodis gamoyenebisas rom gadaenacvlebinaT indielebis sacxovrebeli adgili.

 ganadgurebis kanoniT,gamocemuli 1830-wels,ZalaSi modis rigi faqtebisa,romlebmac gamoiwvies Semdegi movlenebi:”cremlebis biliki” 1838-wels,”marSi Cerokidan”,romlis Sedegadac ganadgurda mniSvnelovani nawili Cherokee-is mosaxleobis.amerikeli indielebis koncentraciam rig patara geografiul raionSi da samSoblodan maTma gandevnam gamoiwvia sikvdilianobis momateba,pirvel rigSi omTan dakavSirebuli faqtebis gamo,daavadebebis,SimSilobis,gadassaxlebisas gausaZlisi pirobebis gamo,agreTve cxovrebis wesis ganadgurebis gamo.

dasavleT sazRvrisken eqspansiis dros,erTerTi mcdeloba rom gaenadgurebinaT indielebis cxovrebis wesi iyo amerikis mTavrobis mcdeloba,rom indielebi gaexada fermerebad da ranCos mflobelebad.

 es faqti iqneboda indielebis cxovrebis wesis mniSvnelovnad Secvlis faqti.amas garda,erTerTi umniSvnelovanesi meTodi iyo mizanmimarTuli ganadgureba florisa da faunis,romelsac indieli mosaxleoba iyenebda sakvebad da sxva miznebisaTvis.kaliforniaSi oqros aRmoCenam,1848 wlis dasawyiSi,aiZula amerikelebi moexdinaT indielebis eqspansia dasavleTiT.amerikelebis gaumaZRroba fulisa da miwis mimarT gaamZafra 1862 wlis sakarmidamo kanonma.kaliforniasa da texasSi iyo uxeSi genocide indielebisa araindielebis mier garkveul periodis ganmavlobaSi.kaliforniaSi kleba milionis meoTxedidan anu 250 000 dan 20 000 mde dakavSirebulia pirvel rigSi sisastikesTan da masobriv mkvlelobebTan,Saxtiorebisa da pirveli macxovreblebis mier.indielTa ganaTleba daiwyo iezuitebis mier agebuli fortebidan,romlebSic aborigeni mosaxleobis axalgazrda Svilebi iyvnen ddapatimrebuli.maT aswavlidnen da unergavdnen aramSobliur qristianul Rirebulebebs,da aiZulebdnen fizikurad emuSavaT.es bavSvebi Zalis gamoyenebiT iyvnen warTmeulni jariskacebis mier,am bavSvebs amis Semdeg arasodes ar unaxavT TavianTi mSoblebi vidre ar gaxdnen sakmaod mozrdilni.es iyo mas Semdeg,rac maTi Rirebulebebi da codna iyo Secvlili koloniuri azrovnebiT.erTerTi safuZveli amerikuli imperializmis strategiis iyo idea SeecvalaT tradiciuli mmarTveli sxvadasaxva aborigeni eris da CaenacvlebinaT “TeTri “ skolis kursdamtavrebulebiT raTa daeCqarebinaT maTi miznebis amerikis miznebTans SesabamisobaSi moyvana da gafarToveba.

 savaraudod,erTerTi odiozuri kanon/aqti iyo  indielebisaTvis kameCebis ganadgureba.indielebisaTvis,romlebic cxovrobdnen vakeze,cxovreba damokidebuli iyo kameCebze.me-19 saukunis dasawyisSi,ricxobrivad iyo 40 milioni kameCi,magram 1830 1888 wlebSi sistematiurma ganadgurebis gamo gadarCa mxolod ori jogi.mTel 1895welSi,manmade arsebuli uzarmazari bizonis jogebi praqtikulad amowyda.sabolood moxda is rom daiwyo farTomasStabiani SimSili da mravali tomis socialuri da kulturuli ganadgureba.

genocidi Sevida saerTaSoriso samarTalSi pirvelad 1948 wels rodesac saerTaSoriso gaerTianebas  (ebraelebi,polonelebi da sxva nacisturi germaniis msxverplni) Seeqmna kulturuli gadaSenebis safrTxe.”xolokosti” meore msoflio omis dros gaxda genocidis modeli.Cven,rogorc adamianTa rasas,unda gvesmodes es yvelaferi rom ar moxdes sxva genocidis faqti.genocidi bevri sxvadasxva jgufis mainc farTod xdeba dResac.diskriminacia aborigeni amerikeli mosaxleobis aris erTerTi magaliTi am umowyalo gamanadgurebeli movlenis.

Credits:sharon johnston,aborigeni amerikelebis genocid,sociologiuri xedva,1996 weli.

წყარო

ჩერქეზების გენოციდი

მე–19 საუკუნის დასავლეთ–კავკასიის ტრაგიკული მოვლენები, რომლის შედეგადაც მილიონნახევრიანი
ჩერქეზი ერი ყოფნა–არყოფნის რეალური საფრთხის წინაშე აღმოჩნდა, დღესაც აქტუალურია როგორც ის– 
ტორიულ–სამეცნიერო,  ისე პოლიტიკური თვალსაზრისით.  იმის საჩვენებლად,   განხორციელდა თუ არა  
გენოციდი ჩერქეზების მიმართ რუსი კოლონიზატორების მხრიდან მასშტაბური სადამპყრობლო სამხედ– 
რო ოპერაციების დროს, წარმოვადგენ მხოლოდ ფაქტოლოგიურ მასალას და ავტორიტეტულ ისტორიკოს–
ექსპერტთა დასკვნებს. ცხადია, აქ გვერდს ვერ ავუვლი ჩემი კოლეგის პროფ. ბეჟან ხორავას მრავალმხრივ
საყურადღებო ნაშრომს – ჩერქეზები,  რომელიც სპეციალურად შეიქმნა ჩვენთვის საინტერესო პრობლე– 
ების კომპლექსურად შესწავლის მიზნით.
უფრო ადრე, 1929  წელს კავკასიაში მოგზაურობის დროს აკად.  სიმონ ჯანაშიამ ცნობილი
მოვლენების უშუალო მონაწილე, 91  წლის ნაფსაუ იაბარაქხუ ჰანსაქხუ–საგან შემდეგი ჩვენება
ჩაიწერა: გადასახლებიდან (1862 წ.) 

  „შვიდი წელიწადი ეყარა ადამიანების ძვლები ზღვის ნაპირას. მამაკაცის წვერისა და ქალის თმისგან
ყვავები ბუდეს იკეთებდნენ, შვიდი წელი ზღვა ადამიანის თავის ქალას საზამთროსავით ისროდა ნაპირ– 
ზე. მტერს არ ვუსურვებ იმის ნახვას, რაც მე ვნახე“ ( სიმ. ჯანაშია, შრომები, ტ. მე–4, თბ., 1968, გვ. 124 ).  
თავის დროზე ადიღელთა ტრაგედიის თვითმხილველი ი. დროზდოვი ასევე ამოწმებდა: 
             „საზარელი სურათი გადაგვეშალა თვალწინ    –  გზა მოფენილი იყო ბავშვების,  ქალების,  
მოხუცების   დაგლეჯილი,  ძაღლებისგან ნახევრად შეჭმული, გვამებით;  შიმშილითა და
სნეულებით დასუსტებულ გადასახლებულებს,  ძლივს რომ    დალასლასებდნენ, და  
წაქცეულებს ჯერ კიდევ ედგათ სული,  დამშეული ძაღლები უღებდნენ ბოლოს. . . 
ჯანმრთელებს და ცოცხლებს მომაკვდავებზე ფიქრისთვის არ ეცალათ, არც მათ ელოდათ
უკეთესი ბედი; გაწუწკებული თურქი შკიპერები ტვირთივით ეზიდებოდნენ ჩერქეზებს
მცირე აზიის ნაპირებამდე    და ავადმყოფობის უმცირესი ნიშანიც საკმარისი იყო, რომ
წყალში მოესროლათ ნებისმიერი.  ტალღებს ამ უბედურთა გვამები ანატოლიის
ნაპირებთან გამოჰქონდა. . .  დანიშნულების ადგილამდე    ნახევარმაც ვერ ჩააღწია. 

 ამგვარი უბედურება და ამგვარი მასშტაბებით იშვიათად თუ უნახავს კაცობრიობას“. მსგავსი რეალობით შეძრწუნებული მე–19  საუკუნის სამხედრო ისტორიკოსი ადოლფ ბერჟე
წერდა:
„ვერასოდეს დავივიწყებ იმ დამთრგუნველ შთაბეჭდილებას,  ნოვოროსიისკის ყურეში
თავმოყრილი მთიელების,  რომელთა რაოდენობა    ალბათ დაახლოებით 17 000  ადამიანი თუ
იქნებოდა,  ნახვამ რომ მოახდინა ჩემზე.  მოგვიანებით,  წელიწადის ცივ დროში,  საარსებო
სახსრების უქონლობა და ტიფისა და სახადის ეპიდემიის    მძვინვარება მათ ყოფას სრულიად
აუტანელს ხდიდა.  ვის გულს არ შეძრავდა    ღია ცის ქვეშ ცივ მიწაზე გართხმული,  ძონძებში
გახვეული ახალგაზრდა ჩერქეზი ქალის დანახვა,  რომლის ორი ჩვილი შვილიდან ერთი
კრუნჩხვით ღაფავდა სულს, მეორე კი უკვე გათოშილი დედის მკერდს ეპოტინებოდა შიმშილის
მოსაკლავად

მომდევნო პერიოდში ჩერქეზების გენოციდის თემას არაერთი უცხოელი ისტორიკოსი თუ ექსპერტი
განიხილავდა.
  მათ შორის,  უპირველეს ყოვლისა,  მინდა დავასახელო ამერიკელი დამოუკიდებელი
მკვლევარ–ექსპერტი სტეფან    დ.  შენფილდი,  რომლის გამოკვლევებითაც დგინდება,  რომ თანამედროვე
ჩერქეზთა საერთო რაოდენობა მთელ მსოფლიოში 6 248 000  შეადგენს.  აქედან სამშობლოში,  ანუ
ჩერქეზულ რესპუბლიკებში ცხოვრობს690 000–ზე მეტი ჩერქეზი: ყაბარდო–ბალყარეთში – 500 640, ყარაჩა–
ჩერქეზეთში – 83 525, ადიღეს რესპუბლიკაში – 109 137 ადამიანი. გამოდის, რომ ისტორიულ სამშობლოში
ჩერქეზთა მხოლოდ 10% ცხოვრობს. დანარჩენი 90% პროცენტი დანარჩენ მსოფლიოში ასე გადანაწილდა: 
თურქეთი – 5 000 000, გერმანია – 100 000, იორდანია – 100 000, სირია – 100 000, საფრანგეთი – 15 000,  აშშ – 
5 000, ისრაელი – 5 000, ჰოლანდია – 3000.  
წყარო